Demencja starcza znacznie pogarsza jakość życia chorych. Jest to postępujące otępienie wywołane chorobą mózgu. Przy odpowiedniej farmakoterapii, wsparciu rodziny i zastosowaniu różnego rodzaju form terapii zajęciowej możliwe jest spowolnienie i złagodzenie jej objawów. Nieleczona natomiast stopniowo odbiera chorym podstawowe funkcje poznawcze i wykonawcze przyczyniając się do obniżenia samodzielności chorych, a co za tym idzie do ich całkowitego uzależnienia od osób trzecich. Demencja starcza tworzy z pojęciem śmierci nierozerwalne połączenie. Wszelkiego rodzaju choroby otępienne ze względu na ich postępujący charakter upośledzający funkcje mózgu przyśpieszają proces śmierci.
Czym właściwie jest demencja starcza?
Demencja- inaczej otępienie, charakteryzuje się utratą funkcji poznawczych, która wywołuje trudności w wykonywaniu codziennych czynności. Aby mówić o pewnej demencji- dysfunkcja ta musi trwać dłużej niż 6 miesięcy, nie być związana ze zmianą stopnia świadomości i nie może być obecna podczas urodzenia.
Charakteryzuje się zaburzeniami wyższych czynności korowych:
- pamięci,
- orientacji w czasie i przestrzeni,
- rozumienia, liczenia,
- zdolności uczenia się,
- mowy,
- prawidłowej oceny rzeczywistości
Przyczyny demencji
Problem demencji w Polsce
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia(WHO) w najbogatszych krajach chorzy na demencję stanowią ok. 5% populacji. W Polsce natomiast szacuje się, że problem ten dotyczy ok.1% populacji ogólnej. Stanowi to ok. 400 tysięcy osób. W związku z tym, że nasze społeczeństwo jest społeczeństwem starzejącym się, liczba osób z otępieniem będzie systematycznie wrastać. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego populacja osób w wieku 65+ w Polsce wynosi blisko 14,7%. Szacuje się, że do 2050 roku, liczba ta wzrośnie to 30%. Oznacza to, że coraz więcej osób będzie dotkniętych demencją i coraz więcej z nich będzie potrzebowało całodobowej opieki.
Etapy otępienia
Przebieg demencji zasadniczo dzielimy na 3 etapy.
Etap I- otępienie łagodne
U chorych pojawiają się trudności w zapamiętywaniu codziennych informacji. Zaczynają pojawiać się niewielkie zmiany osobowości, możliwa drażliwość, apatia, początki depresji. Coraz większym wyzwaniem bywa też samodzielne poruszanie. Chorzy zaczynają mieć trudności z właściwym doborem słów, jednak nadal prawidłowo odbierają i rozumieją to co się do nich mówi.
Etap II- otępienie umiarkowane
Dochodzi do nasilenia istniejących już objawów. Ponadto pojawiają się trudności w rozumieniu mowy, zaburzenia pamięci długotrwałej, czy też znaczne zaburzenia w zarządzaniu finansami.
Etap III- otępienie znaczne/głębokie
Jest to najcięższe stadium otępienia. Występuje całkowity brak koordynacji wzrokowo-ruchowej chorego. Zaspokajanie podstawowych potrzeb pacjenta jest uzależnione od opiekunów. Chory jest całkowicie niesamodzielny. Pacjent nie rozpoznaje bliskich, a kontakt z nim jest całkowicie zaburzony. Często objawom towarzyszą urojenia i paranoje oraz krzyki nocne.
Jak długo można żyć z demencją?
To ile można żyć z demencją jest bardzo indywidualną sprawą. Zależy to od ogólnego stanu zdrowia pacjenta, chorób współistniejących, przyczyn demencji, etapu na którym demencja została rozpoznana, a także wsparcia społeczeństwa. Pacjenci średnio żyją od 8 do 14 lat od postawienia diagnozy. Znane są też oczywiście przypadki dłuższej przeżywalności. Niestety nieuniknione jest pogorszenia jakości życia osób dotkniętych demencją, ograniczenie ich samodzielności i niezależności.
Jak zapobiegać otępieniu?
Nie możemy stu-procentowo zapobiec demencji. Duży wpływ na jej występowanie mają czynniki niezależne od nas, takie jak np. predyspozycje genetyczne. Warto jednak skupić się na tym na co mamy realny wpływ. Według badań osoby z wyższym wykształceniem rzadziej chorują na demencję. Można więc wywnioskować, że aktywność intelektualna zapobiega demencji. Nawet jeśli otępienie wystąpi, będzie przebiegać znacznie wolniej niż u innych osób. Warto więc już w okresie młodości zadbać o swoją sprawność intelektualną, czytać dużo książek, rozwiązywać krzyżówki, uczyć się nowych rzeczy, grać w szachy. Pamiętajmy także, że kluczowe w dążeniu do zapewnienia sobie starzenia pomyślnego jest prowadzenie zdrowego trybu życia i odpowiednia profilaktyka.
Najczęstsze przyczyny śmierci wśród chorych na demencję
- zapalenie płuc
- niedokrwienie mięśnia sercowego
- upadki
- choroby układu pokarmowego
- nowotwory
- zatorowość płucna
Jak spowolnić postępującą demencję? Demencja a śmierć
Diagnoza demencji nie musi oznaczać od razu wyroku śmierci. Przecież wiele osób dotkniętych demencją jest w stanie długo zachować prawidłowe funkcje poznawcze i wykonawcze. Kluczową rolę odgrywa tutaj aktywizacja chorych i prawidłowo prowadzone leczenie. A więc od czego zacząć?
Gdzie szukać pomocy?
Pierwszym krokiem w przypadku, gdy podejrzewamy u naszych bliskich demencję jest skonsultowanie się z lekarzem rodzinnym. To on przeprowadzi wnikliwą analizę stanu zdrowia pacjenta. Należy pamiętać, że pogorszenie funkcjonowania w społeczeństwie osób starszych jest naturalnym elementem procesu starzenia i nie zawsze musi oznaczać początki demencji. Warto jednak być wyczulonym na niepokojące nas obawy. Wczesna diagnoza wydłuża okres przeżycia chorego. Właściwe rozpoznanie otępienia pozwoli na szybsze wdrożenie czynności mających za zadanie podtrzymanie wciąż zachowanych funkcji poznawczych i samodzielności w relacjach społecznych.
Gdy lekarz rodzinny stwierdzi przesłanki mogące świadczyć o demencji jest zobowiązany skierować takiego pacjenta do lekarza neurologa lub psychiatry. To specjaliści tych dziedzin mogą ostatecznie stwierdzić demencję w oparciu o wyniki badań diagnostycznych.
Jak opiekować się chorym w środowisku domowym?
Gdy chory otrzyma odpowiednią pomoc lekarską i zleconą farmakoterapię, pojawia się problem jego funkcjonowania w życiu codziennym. Opiekunowie często boją się i nie wiedzą jak zajmować się osobą z demencją. Warto pamiętać, że chory na demencję potrzebuje przede wszystkim wsparcia i zrozumienia. W kontaktach z chorym należy stosować pozytywne wzmocnienia, spokojny ton głosu i wykazywać się cierpliwością.
Sposoby aktywizacji seniorów :
- asystowanie podczas podstawowych czynności higienicznych i pielęgnacyjnych, unikanie wyręczania chorego,
- rozmowy na temat przeszłych wydarzeń, przypominanie o dzieciach, wnukach itp.,
- zadawanie prostych pytań: jaki dziś mamy dzień, która godzina itp.,
- przeglądanie razem z chorym albumów ze zdjęciami
- angażowanie chorego w codzienne czynności(wspólne gotowanie, sprzątanie)
- zachęcanie chorego do rozwiązywania rebusów, krzyżówek, łamigłówek,
- oglądanie z chorym programów edukacyjnych,
- czytanie choremu lub z chorym książek,
- zachęcenie chorego do korzystania z pomocy dziennych ośrodków aktywizacji seniorów, jeśli takowe znajdują się w okolicy.
Podsumowanie
Demencja bywa powodem stresu dla całej rodziny chorego. Świadomość, nieuleczalnej choroby prowadzącej stopniowo do śmierci, odbierającej po drodze podstawowe umiejętności bywa traumatycznym doświadczeniem. Na szczęście ze względu na rozwój medycyny i zwiększoną świadomość odnośnie tej choroby, możemy zapewnić chorym lepszą opiekę. Dzięki farmakoterapii i odkryciom terapeutycznym możemy spowolnić proces postępowania tej nieuleczalnej choroby i zmniejszyć ryzyko przedwczesnej śmierci.
