Etapy rozwoju mowy u dziecka

Mowa jest jedną z najważniejszych umiejętności społecznych człowieka. To dzięki niej można sprawnie komunikować się z otoczeniem, wyrażać emocje i opinie. Nauka mowy to wieloletni proces, który rozpoczyna się już w brzuchu mamy. Noworodki są w stanie rozpoznać intonację i brzmienie głosu, dlatego też zdają się być spokojniejsze w towarzystwie bliskich mu osób. Jakie są etapy rozwoju mowy u dziecka?

Okres melodii

Noworodek oznajmia swoje przyjście na świat donośnym płaczem. To pierwsza forma komunikacji, która jemu towarzyszy. Poszczególne etapy rozwoju dziecka mają swoje naukowe nazwy, a pierwszy rok życia dziecka określa się okresem melodii. Między 2. a 3. miesiącem życia płacz dziecka zastępuje etap głużenia. Wydawanie dźwięków, takich jak aaaaa czy uuuu jest odruchem bezwarunkowym, co oznacza, że niemowlę zupełnie nie jest świadome tych odgłosów.

Około 6. miesiąca życia głużenie zastępuje gaworzenie. Tu zaczynają się zabawy głosowe, czyli naśladowanie zasłyszanych przez dziecko dźwięków. Pojawiają się pierwsze ciągi sylab oraz próby wytwarzania takich spółgłosek, jak b, p, t, d, z. Ośmiomiesięczne niemowlę reaguje na mowę, podtrzymuje kontakt wzrokowy, uczy się także pokazywać palcem rzeczy, których się domaga.

Okres wyrazu

Maluch po ukończeniu 1. roku życia wchodzi w okres wyrazu, który trwa przez około kolejnych 12 miesięcy. To intensywny czas, w trakcie którego dziecko przyswaja nawet do 5 nowych wyrazów dziennie. Te łatwiejsze stara się powtarzać, co zazwyczaj kończy się wypowiadaniem tylko części wyrazu – przeważnie sylaby akcentowanej. Maluch najchętniej używa wyrazów dźwiękonaśladowczych, zastępując np. słowo „pies” wyrazem „hau”. Zdarza się też określanie jednym słowem całej kategorii rzeczy. Przykładem jest używanie słowa „hau-hau” w kontekście wszystkich zwierząt o czterech łapach.

Dzieci w okresie wyrazu często tworzą własne słowa, serwując rodzicom zestaw ciekawych zagadek do rozszyfrowania. Warto nadmienić, że dwulatek powinien znać około 250-300 słów.

Okres zdania

Ten etap, trwający od 2. do 3. roku życia, polega na nieporadnym składaniu wyrazów w nielogiczne łańcuchy zdań. Są one pozbawione poprawności fleksyjnej i składniowej, ale w pełni zrozumiałe dla najbliższych, np. mama daj am. Maluch chętnie poprawia wyrazy źle wypowiadane przez dorosłych, lecz sam nie jest w stanie poprawnie zrealizować swoich myśli ze względu na nieumiejętność wypowiadania słów. Dlatego też, gdy dorosły powie np. zaba (zamiast „żaba”), maluch natychmiast wkroczy stanowczo: „nie mówi się zaba tylko zaba”.

Okres swoistej mowy dziecięcej

To najdłuższy etap rozwoju mowy, bogaty w zmiany jakościowe, trwający do około 7. roku życia. Podczas rozmów dziecko posługuje się dłuższymi zdaniami, wplatając w nie neologizmy językowe (samodzielne twory). Pojawia się też zjawisko kontaminacji, czyli łączenia dwóch wyrazów w jeden (np. pomasłować – posmarować masłem). To dobry znak, który świadczy o kreatywności – kilkulatek stara się wykorzystywać znane mu już zasady językowe i aktywnie wdrażać je do wyrażenia swoich myśli.